Het versterken van risicogericht werken
Het recreatiegebouw op het vakantiepark van de Beekse Bergen had een vergunning en voldeed aan de regels. Toen er in 2021 brand ontstond, brandde het gebouw tot de grond toe af. Met als gevolg dat de continuïteit van de bedrijfsvoering en ook het imago van het bedrijf schade opliepen. De bestaande regelgeving richt zich immers op de veiligheid van personen en niet op het voorkomen van schade. Het gesprek zou dus meer moeten gaan over risico’s en kansen voor de veiligheid én over de continuïteit van de bedrijfsvoering. Zo zijn er meer voorbeelden in de praktijk waar je met een meer risicogerichte aanpak de veiligheid kan vergroten en ook de bedrijfscontinuïteit kan waarborgen, zodat dit soort scenario’s in de toekomst kan worden voorkomen.
Wat is risicogericht werken?
Bij risicogericht werken staan de risico’s centraal en wordt er nagedacht over de wijze waarop die risico’s beïnvloed kunnen worden. Het gaat om een integrale, proactieve aanpak, waarbij de veiligheidsregio’s oplossingsgericht meedenken met maatschappelijke opgaven in de leefomgeving en de risico’s die deze opgaven beïnvloeden. Daarbij wordt gebruik gemaakt van kaders in de bestaande regelgeving, maar ook van andere werkwijzen, zoals gedragsverandering, bewustwording en kennisdeling. Bij een stapeling van risico’s of bij nieuwe ontwikkelingen (bijvoorbeeld rond de energietransitie) ontbreekt het soms aan duidelijke regelgeving. Op zo’n moment vraagt het van veiligheidsregio’s dat zij vanuit hun deskundigheid kunnen meedenken, zodat de veiligheid en continuïteit toch geborgd kan worden bij diverse activiteiten en opgaven in de fysieke leefomgeving.
Ontwikkelopgave – landelijk programma
In 2015 is de visie risicogerichtheid ‘Samen zorgen voor echte coproductie’ vastgesteld en sindsdien werken veiligheidsregio’s aan de verdere doorontwikkeling van dit gedachtegoed. Van veiligheidsregio’s vraagt het een veranderproces om deze (relatief) nieuwe manier van werken eigen te maken. Door de komst van de Omgevingswet is deze ontwikkeling zelfs noodzakelijk. Alleen zo kan een adequate invulling gegeven worden aan de advisering rond de inrichting van de fysieke leefomgeving (‘ja, mits’ in plaats van ‘nee, tenzij’).
De Omgevingswet vraagt van veiligheidsregio’s een risicogerichte aanpak waarbij een integrale benadering van risico’s (vanuit verschillende vakgebieden) voorop staat. Het vraagt breder kijken naar complexe veiligheidsrisico’s en creatief meedenken met oplossingen voor veiligheid omdat de wet- en regelgeving soms de beoogde doelen voor veiligheid niet kan afdekken.
Zie ook de pagina Omgevingswet.
In alle regio’s is deze ontwikkeling in meer of mindere mate zichtbaar. Het Programma Risicogerichtheid is erop gericht dit veranderproces binnen regio’s te ondersteunen door kennisuitwisseling over dit onderwerp en het ontwikkelen van enkele concrete producten.
Zie meer over het Programma Risicogerichtheid.
Over risicogericht werken – doorontwikkeling gedachtegoed en methode
Risicogericht werken heeft als doel het bewustzijn over veiligheid te vergroten. Op basis daarvan worden onderbouwde keuzes gemaakt over hoe om te gaan met veiligheidsrisico’s. Waar regelgeving van toepassing is, wordt deze toegepast, maar soms zijn andere beïnvloedingsmogelijkheden effectiever om het veilig te maken. Door bewustzijn te creëren kan men betere keuzes maken in de inrichting van een gebied of object of men kan ervoor kiezen een risico weloverwogen te accepteren. Om dit gesprek goed te voeren, is het noodzakelijk om in een zo vroeg mogelijk stadium met de initiatiefnemer en betrokken partners aan tafel te zitten en het goede gesprek aan te gaan. Op verzoek van de veiligheidsregio’s is een model ontwikkeld dat kan helpen bij dit gesprek. Het biedt een gedeeld denkkader en concrete processtappen voor het handelen.
Model Risicogericht werken
Het model Risicogericht werken biedt een gedeeld denkkader en concrete processtappen.
Risico-inventarisatie en analyse
Risicogericht werken begint met het in beeld brengen en focus leggen op de risico’s, die ertoe doen. Maar welke risico’s zijn dat? Hoe brengen veiligheidsregio’s deze in kaart? Hiervoor is in 2009 de methodiek voor het opstellen van het Regionaal Risicoprofiel (RRP) ontwikkeld. Deze methodiek is echter verouderd en voldoet niet meer aan de wensen van de veiligheidsregio’s.
Bij de regio’s is behoefte om op drie verschillende niveaus in risico’s in beeld te brengen; zie onderstaande figuur. Dit vraagt een doorontwikkeling van de methodiek van het RRP. Deze doorontwikkeling wordt in samenwerking met de veiligheidsregio’s en het Analistennetwerk Veiligheid verder vormgegeven.
Landelijk Programma Risicogerichtheid
Doel van het programma
Het programma is erop gericht dit het gedachtegoed van risicogerichtheid en het bijbehorende veranderproces binnen de veiligheidsregio’s te ondersteunen. In alle regio’s is deze ontwikkeling in meer of mindere mate zichtbaar en het programma ondersteunt de kennisuitwisseling over dit onderwerp. Het programma realiseert vanuit haar projecten ook enkele concrete producten. Het gaat dan om methodiek en methoden, informatievoorziening en ook over het veranderproces en de competentieontwikkeling van adviseurs.
Beoogd doel van het programma is dat de risicogerichte werkwijze gemeengoed is geworden, in combinatie met de regelgerichte werkwijze van de veiligheidsregio’s.
Resultaten programma
Het programmateam werkt voor adviseurs risicobeheersing en crisisbeheersing en hun managers (afdelingshoofden). Het programma levert daarbij de producten op:
- Beschrijving van de methodiek en analysemodellen per werkveld, die adviseurs kunnen gebruiken bij hun advieswerk Zie de methodiek.
- Nieuwe methodiek voor risico- inventarisatie en analyse (RRP)
- Handreiking voor risicogericht samenwerken met omgevingsdiensten en gemeenten
- Praktische handvatten voor het veranderproces in de organisatie
- Intervisie voor senior adviseurs
- Een zoekmachine, waarmee de benodigde kennisdocumenten, data en scenario’s gemakkelijk gevonden kunnen worden in diverse websites en portalen
Rond het programma is tevens een netwerk ingericht van geïnteresseerden uit de veiligheidsregio’s. Zij fungeren als klankbord en komen meerdere malen per jaar (digitaal) bijeen om kennis en ervaringen uit te wisselen. Ook wordt jaarlijks een landelijk congres georganiseerd. Dit jaar is het congres gepland voor 29 juni 2023.
Intervisie: samen stilstaan bij de invulling van het risicogericht werken
Op welke wijze kan ik in mijn rol als adviseur de dialoog rond risico’s beter invullen? Waar lopen anderen tegenaan? Hoe werken we samen in onze afdeling ten aanzien van onze contacten met buiten, hoe verdelen we de netwerken onderling? Welke overtuigingen heb ik rond het risicogerichte werken en hoe kijken mijn collega’s hiernaar?
(Senior)Adviseurs, zoals jij, hebben de behoefte om met en van elkaar te leren. De begeleide intervisie is daarvoor een inspirerende tool die medewerkers prikkelt, uitdaagt en het professioneel leervermogen stimuleert om te werken aan oplossingen. Om van en met elkaar te leren te stimuleren, wordt deze intervisie kosteloos aangeboden.
De intervisiebijeenkomsten vinden 4x plaats op woensdag 5 en 26 april, 17 mei en 1 juni van 10.00 uur – 12.00 uur bij het NIPV in Arnhem. Wil jij deelnemen aan de intervisiebijeenkomsten? Neem contact met ons op via linda.vandeven@nipv.nl.
Nieuwsbrief
Periodiek houden we het netwerk van geïnteresseerden op de hoogte van onze werkzaamheden via een nieuwsbrief.
Hier kun je al onze nieuwsbrieven teruglezen. Wil je de nieuwsbrief ook ontvangen? Stuur dan een bericht naar de programmamanager.
Wil je meer weten? Neem contact op met de programmamanager.
